imperativa, participia praesentis, gerundiva et gerundia

1, uerba in praesenti indicatiuo 2, uerba praeteriti imperfecti et futuri indicatiui 3, uerba in praesentis conjunctiuo 4, uerba praesentis infinitiui et praeteriti imperfecti conjunctiui 5, uerbi imperatiuus, praesentis participium actiuus, gerundiuum et gerundium

imperatiua quae dicuntur praesentis:
secundae personae tantum

primus typus: prima, secunda, quarta conjugationes, cum eo

am-a, am-ate
hab-e, hab-ete
fin-i, fin-ite
i, ite

passiui uocis, uel potius deponentis:
oscul-are, -amini
mer-ere, -emini
erud-ire, -imini

Vocalis in fine uel ante TE longa.

secundus typus: dare et quasi tota tertia conjugatio

d-a, d-ate
reg-e, reg-ite
cap-i, cap-ite
metu-e, metu-ite
deponens:
ut-ere, ut-imini

Vocalis in fine uel ante TE/RE/MINI breuis.

tertius typus: tria verba tertiae, cum irregularibus esse, ferre

dic, dic-ite
duc, duc-ite
fac, fac-ite

(es*), es-te
fer, fer-te

Vocalis in fine deest: ante TE aut deest aut breuis.

*saepius pro "es" dicitur "esto" (uide infra) uel "sis".

imperatiua quae dicuntur futuri:

secundae et tertiae personae:

ama-to, -to; -tote, -nto
habe-to, -to; -tote, -nto
reg-ito, -ito; -itote, -unto
capi-to, -to; -tote, -unto
fini-to, -to; -tote, -unto
ito, ito; itote, eunto
es-to, -to; -tote, s-unto
fer-to, -to; -tote, -unto

imperatiua futuri uerborum deponentium, si sunt
(nisi memoria me fefellit), quibus deest secunda pluralis:

oscula-tor, -tor; - -ntor
mere-tor, -tor; - -ntor
erudi-tor, -tor; - -ntor
uti-tor, -tor; - -ntor

imperatiuus uerbi uelle:

solus in composito:
noli, nolite
noli-to, -to; -tote, nol-unto

quae cum infinitiuo facit prohibitiuum

participia praesentis actiui:

primus typus: prima et secunda conjugationes

am-ans, -antis
hab-ens, -entis

In quibus radicalis uocalis longa in nominatiuo singulari per tria genera, breuis in ceteribus formis.

secundus typus: tertia et quarta conjugationes, fero, uolo, sum

reg-ens, -entis
capi-ens, -entis
metu-ens, -entis
fini-ens, -entis
fer-ens, -entis
uol-ens, -entis
ens, entis (in media latinitate)

E ante NS longum ante NT breue non est radicalis; si adest radicalis uocalis, ante E corripitur.

tertius typus: eo

i-ens, e-untis

E ante NS longum, U ante NT breue non est radicalis; quaecumque adest radicalis uocalis, ante E/U corripitur.

gerundiuua:

primus typus: prima et secunda conjugationes

am-andus, -anda, -andum
hab-endus, -enda, -endum

secundus typus: tertia et quarta conjugationes

reg-endus, -enda, -endum
capi-endus, -enda, -endum
metu-endus, -enda, -endum
fini-endus, -enda, -endum

tertius typus: eo
e-undus, -unda, -undum

archaica uel archaizans latinitas dicit et: reg-undus, capi-undus, fini-undus - sed semper metu-endus

gerundia sunt gerundiui neutra singularia, sine nominatiuo, pro infinitiuo utuntur quando nec est subjectum, nec objectum directum uerbi; nec stat in accusatiuo uel nominatiuo cum infinitiuo

regere difficile est
ars regendi difficilis est
regendo opus dant reges
nolo regere
ad regendum multa scientia necesseria
bene regendo reges merentur laudem